Medicijnen die gewichtstoename veroorzaken en wat je er tegen kan doen

​Je let op je voedingsinname en beweegt regelmatig. Dus waarom gaat het nummer op de weegschaal omhoog in plaats van omlaag? De reden kan in je medicijnkast liggen.
Volgens Louis Aronne, directeur van het Comprehensive Weight Control Center van Weill Cornell Medical College is 10% tot 15% van de gewichtsproblemen gerelateerd aan medicijnen.

Sommige medicijnen kunnen de eetlust doen toenemen. Andere vertragen de stofwisseling of zorgen ervoor dat je vocht vasthoudt. De effecten zijn echter niet voor iedereen hetzelfde.

Dit is een lijst van medicijnen die gewichtstoename kunnen veroorzaken. Blijf vooral je medicijnen nemen indien je ze nodig hebt! Je krijgt ze immers niet voor niets. Er zijn meerdere strategieën om gewichtstoename te voorkomen bij medicijngebruik.
 
Antidepressiva
Oudere antidepressiva, bekend als tricyclische antidepressiva (TCA's) zijn berucht om het verhogen van de eetlust en het veroorzaken van gewichtstoename. Voorbeelden van TCA's zijn amitriptyline en nortriptyline. TCA's beïnvloeden neurotransmitters in je hersenen en vertonen antihistamine-activiteit, die de eetlust kan stimuleren en tot gewichtstoename kan leiden. TCA's worden ook gebruikt om migraine te behandelen.

Een andere klasse antidepressiva, selectieve serotonineheropnameremmer (SSRI) genaamd, veroorzaken meestal geen gewichtstoename. Bepaalde SSRI's vormen een uitzondering, namelijk paroxetine en fluvoxamine. Sommige SSRI's zijn meer gewichtneutraal, zoals fluoxetine, citalopram, escitalopram en sertraline.
Mirtazapine is een antidepressivum dat serotonine verhoogt, zoals SSRI's, maar heeft ook een antihistamine-effect dat kan leiden tot gewichtstoename.

Medicijnen (werkende stof en merknamen)

• Fluvoxamine (Luvox) 
• Mirtazapine (Remeron) 
• Paroxetine (Paxil) 
• Amitriptyline (Elavil) 
• Nortriptyline (Aventyl, Pamelor)

 
Medicijnen psychose/ stemmingsstoornissen
Antipsychotica helpen bij de behandeling van psychische aandoeningen zoals een bipolaire stoornis of schizofrenie. Een veelvoorkomende bijwerking is gewichtstoename. De medicatie kan je eetlust vergroten en je metabolisme veranderen.
Voorbeelden in deze medicijnklasse zijn de atypische antipsychotica olanzapine en risperidon. Clozapine, een ouder atypisch antipsychoticum, is ook in verband gebracht met aanzienlijke gewichtstoename. Het lichaamsgewicht van patiënten die deze medicatie gebruiken kan wel 7% tot 10% toenemen. Ziprasidon en aripiprazol zijn meer gewichtneutrale antipsychotica.

Voor veel psychische stoornissen kan een medicamenteuze behandeling absoluut noodzakelijk zijn en kan het risico om te stoppen met het medicijn groter zijn dan het risico dat gepaard gaat met gewichtstoename.

Medicijnen (werkende stof en merknamen)

• Clozapine (Clozaril)
• Quetiapine (Seroquel)
• Risperidone (Risperdal)
• Olanzapine (Zyprexa)

 
De anticonceptiepil
Over het algemeen wordt de anticonceptiepil niet geassocieerd met gewichtstoename. Vooral de nieuwere pillen met lagere doses oestrogeen en progestageen hebben weinig effect op het gewicht. Een uitzondering is de prikpil, die om de drie maanden wordt gegeven. Deze kan bij sommige vrouwen een aanzienlijke gewichtstoename veroorzaken.
Soms komen vrouwen aan in vocht bij het gebruik van de anticonceptiepil. Dit effect wordt tenietgedaan wanneer je stopt met de pil.
 
Anti-epileptica
Medicijnen tegen epilepsie kunnen zowel zorgen voor gewichtstoename als gewichtsafname. Het is nog niet volledig duidelijk waarom. Valproïnezuur wordt gebruikt voor de behandeling van epilepsie, bipolaire stoornis en ter preventie van migraine. Valproïnezuur lijkt de eetlust te stimuleren en kan resulteren in een gewichtstoename van 5 kilogram of meer. Het anti-epilecticum carbamazepine kan zorgen voor gewichtstoename door toename van vetweefsel en vasthouden van vocht.
Topiramaat (Qudexy XR Sprinkle, Topamax), een medicijn tegen epileptische aanvallen en migraine, kan bij sommige mensen juist gewichtsverlies veroorzaken.
 
Medicijnen (werkende stof en merknamen):

• Valproïnezuur (Depakote, Depakene)
• Carbamazepine (Tegretol)

 
Bètablokkers
Bètablokkers ontlasten je hart door je hartslag en de bloeddruk te verlagen. Veel van de oudere bètablokkers kunnen leiden tot vermoeidheid, wat mogelijk verantwoordelijk is voor een deel van de gewichtstoename. Patiënten kunnen moe zijn, gebrek aan energie hebben en in het algemeen vertragen, wat het aantal verbrande calorieën per dag kan beïnvloeden. Daarnaast kan er vochtophoping ontstaan doordat de pompkracht van je hart verminderd is. Andere bloeddrukmedicatie zoals de calciumkanaalblokkers en ACE-remmers veroorzaken minder snel gewichtstoename.

Medicijnen (werkende stof en merknamen)

• Acebutolol (Sectral)
• Atenolol (Tenormin) 
• Metoprolol (Lopressor, Toprol XL) 
• Propranolol (Inderal) 

 
Corticosteroïden
Corticosteroïden verminderen pijn en ontsteking. Ze zijn anders dan de steroïden die bodybuilders nemen om spiermassa op te bouwen. Je kunt ze als shots nemen, ze als een crème in je huid wrijven, ze inhaleren als een spray of ze via de mond innemen. Corticosteroïden kunnen een grotere eetlust en vertraagde stofwisseling veroorzaken. Je kunt ook vocht vasthouden. Een bekende corticosteroïd is prednison, dat bij MS, jicht, astma en kanker wordt voorgeschreven.

Medicijnen (werkende stof en merknamen)

• Methylprednisolon (Medrol)
• Prednisolon (Orapred, Pediapred, Prelone) 
• Prednison (Deltasone, Prednicot, Sterapred)

Diabetesmedicatie
Bepaalde orale medicijnen voor diabetes type 2, zoals glyburide en glipizide, kunnen leiden tot gewichtstoename doordat ze je eetlust kunnen verhogen. Injecteerbare insuline kan ook leiden tot gewichtstoename. Insuline zorgt ervoor dat je lichaamscellen de glucose in je bloed opnemen. Wanneer je lichaam de glucose niet nodig heeft, bijvoorbeeld omdat het in rust is, wordt de vetopslag van je lichaam gestimuleerd.
Andere diabetesmedicatie die kunnen leiden tot gewichtstoename en vochtretentie zijn pioglitazon en rosiglitazon.
Metformine, exenatide en sitagliptine zijn meer gewichtneutraal of worden zelfs geassocieerd met gewichtsverlies.
 
Medicijnen (werkende stof en merknamen)

• Glimepiride (Amaryl)
• Glipizide (Glucotrol) 
• Glyburide (Diabeta, Micronase)
• Insuline
• Nateglinide (Starlix) 
• Pioglitazone (Actos) 
• Repaglinide (Prandin)

 
 
Wat kan je doen bij ongewenste gewichtstoename bij medicijngebruik?
Allereerst, het is niet aan te raden om zelfstandig te stoppen met je medicatie. Bespreek je klachten met een arts en vraag of er wellicht een ander geschikt medicijn is dat geen of minder gewichtstoename veroorzaakt.
​
Je kunt daarnaast ook een afspraak maken met een diëtist om te kijken naar je voedingsinname. Vaak wordt er een energie- en koolhydraatbeperkt dieet opgesteld. In combinatie met voldoende beweging geeft dit het beste resultaat.
​