Medicijnen die gewichtstoename veroorzaken en wat je er tegen kan doen

​Je let op je voedingsinname en beweegt regelmatig. Dus waarom gaat het nummer op de weegschaal omhoog in plaats van omlaag? De reden kan in je medicijnkast liggen.
Volgens Louis Aronne, directeur van het Comprehensive Weight Control Center van Weill Cornell Medical College is 10% tot 15% van de gewichtsproblemen gerelateerd aan medicijnen.

Sommige medicijnen kunnen de eetlust doen toenemen. Andere vertragen de stofwisseling of zorgen ervoor dat je vocht vasthoudt. De effecten zijn echter niet voor iedereen hetzelfde.

Dit is een lijst van medicijnen die gewichtstoename kunnen veroorzaken. Blijf vooral je medicijnen nemen indien je ze nodig hebt! Je krijgt ze immers niet voor niets. Er zijn meerdere strategieën om gewichtstoename te voorkomen bij medicijngebruik.
 
Antidepressiva
Oudere antidepressiva, bekend als tricyclische antidepressiva (TCA's) zijn berucht om het verhogen van de eetlust en het veroorzaken van gewichtstoename. Voorbeelden van TCA's zijn amitriptyline (Elavil) en nortriptyline (Aventyl, Pamelor). TCA's beïnvloeden neurotransmitters in de hersenen en vertonen antihistamine-activiteit, die de eetlust kan stimuleren en tot gewichtstoename kan leiden. TCA's worden ook gebruikt om migraine te behandelen.

Een andere klasse antidepressiva, selectieve serotonineheropnameremmer (SSRI) genaamd, is niet altijd gekoppeld aan gewichtstoename, maar sommige vaak voorgeschreven SSRI's, zoals paroxetine (Paxil), kunnen gewichtstoename veroorzaken. Fluvoxamine (Luvox) is ook gekoppeld aan gewichtstoename. Sommige SSRI's zijn meer gewichtneutraal, zoals fluoxetine (Prozac), citalopram (Celexa), escitalopram (Lexapro) of sertraline (Zoloft).
Mirtazapine (Remeron) is een antidepressivum dat serotonine verhoogt, zoals SSRI's, maar heeft ook een antihistamine-effect dat kan leiden tot gewichtstoename.

Gewoonlijk kan een arts kiezen uit vele alternatieven in de antidepressiva-klasse als gewichtstoename een probleem is. Sommige antidepressiva kunnen leiden tot gewichtstoename door de neurotransmitter serotonine te verstoren die de eetlust kan beheersen.

Medicijnen (merknamen en werkende stof)

• (Luvox) fluvoxamine
• (Remeron) mirtazapine
• (Paxil) paroxetine
• (Elavil) amitriptyline
• (Aventyl, Pamelor) nortriptyline

 
Medicijnen psychose/ stemmingsstoornissen
Antipsychotica worden vaak in verband gebracht met gewichtstoename. Deze medicijnen helpen bij de behandeling van psychische aandoeningen zoals een bipolaire stoornis of schizofrenie. Ze hebben rechtstreeks invloed op je hersenen en hebben invloed op je gewicht en metabolisme.

Voorbeelden in deze medicijnklasse zijn de atypische antipsychotica olanzapine (Zyprexa) en risperidon (Risperdal). Clozapine (Clozaril), een ouder, atypisch antipsychoticum is ook in verband gebracht met aanzienlijke gewichtstoename. Patiënten kunnen 7% tot 10% van hun lichaamsgewicht krijgen. Deze geneesmiddelen kunnen antihistamine-activiteit hebben en ook serotonine blokkeren, wat kan bijdragen aan het gewichtstoename-effect.

Veel van de antipsychotica kunnen de glucose (suiker) controle beïnvloeden en leiden tot insulineresistentie, verminderde glucosetolerantie en type 2 diabetes. Deze geneesmiddelen kunnen echter noodzakelijk zijn voor de behandeling van een bipolaire stoornis, ernstige depressie of schizofrenie en patiënten of zorgverleners moeten met de arts spreken voordat de behandeling wordt gestopt. Voor veel psychische stoornissen kan een medicamenteuze behandeling absoluut noodzakelijk zijn en kan het risico om te stoppen met het medicijn groter zijn dan het risico dat gepaard gaat met gewichtstoename.

Ziprasidon (Geodon) en aripiprazol (Abilify) zijn meer gewichtneutrale antipsychotica, maar kunnen nog steeds de bloedglucose veranderen. Lithium (Lithobid) wordt ook vaak gebruikt voor stemmingsstoornissen en wordt geassocieerd met gewichtstoename.
 
Medicijnen (merknamen en werkende stof)

• (Clozaril) clozapine
• (Eskalith, Lithobid) lithium
• (Seroquel) quetiapine
• (Risperdal) risperidone
• (Zyprexa) olanzapine

 
 
De anticonceptiepil
Over het algemeen wordt de anticonceptiepil meestal niet geassocieerd met gewichtstoename, vooral de nieuwere pillen met lagere doses oestrogeen en progestageen.

Eén vorm van anticonceptie, de anticonceptie die bekend staat als medroxyprogesteron (Depo-Provera) die om de 3 maanden wordt gegeven, kan bij sommige vrouwen een aanzienlijke gewichtstoename veroorzaken.
Soms komen vrouwen aan in vocht bij het gebruik van de anticonceptiepil. Dit effect wordt tenietgedaan wanneer je stopt met de pil.
 
 
Anti-epileptica
Medicijnen tegen epilepsie kunnen zorgen voor zowel gewichtstoename als gewichtsafname. Het is nog niet volledig duidelijk waarom.

Valproïnezuur (Depakote, Depakene) wordt gebruikt voor de behandeling van epilepsie (epileptische aanvallen), bipolaire stoornis en ter preventie van migraine. Valproïnezuur lijkt de eetlust te stimuleren en kan resulteren in een gewichtstoename van 10 pond of meer. Het anti-epilecticum carbamazepine kan zorgen voor gewichtstoename door toename van vetweefsel en vasthouden van vocht.
Topiramaat (Qudexy XR Sprinkle, Topamax), gebruikt voor epileptische aanvallen en migraine, kan bij sommige mensen zelfs gewichtsverlies veroorzaken.
 
Medicijnen (merknaam en werkende stof):

• (Depakote, Depakene) Valproïnezuur

 
Beta-blokkers
 Bètablokkers verlichten stress op het hart door de snelheid ervan te verlagen en de bloeddruk te verlagen. Veel van de oudere bètablokkers kunnen leiden tot vermoeidheid, wat mogelijk verantwoordelijk is voor een deel van de gewichtstoename. Patiënten kunnen moe zijn, gebrek aan energie hebben en in het algemeen vertragen, wat het aantal verbrande calorieën per dag kan beïnvloeden.

Daarnaast kan er vochtophoping ontstaan doordat de pompkracht van het hart verminderd is. Andere bloeddrukmedicatie zoals de calciumkanaalblokkers en ACE-remmers veroorzaken minder snel gewichtstoename.

Medicijnen (merknamen en werkende stof)

• (Sectral) acebutolol
• (Tenormin) atenolol
• (Lopressor, Toprol XL) metoprolol
•  (Inderal) propranolol

 
Corticosteroïden
Corticosteroïden verminderen pijn en ontsteking. Ze zijn anders dan de steroïden die bodybuilders nemen om spieren op te bouwen. Je kunt ze als shots nemen, ze als een crème in je huid wrijven, ze inhaleren als een spray of ze via de mond innemen. Ze kunnen een grotere eetlust en vertraagde stofwisseling veroorzaken. Je kan ook vocht gaan vasthouden. Een bekende corticosteroïd is prednison, dat bij MS, jicht, astma en kanker wordt voorgeschreven.

Medicijnen (merknamen en werkende stof)

• (Medrol) methylprednisolon
• (Orapred, Pediapred, Prelone, and others) prednisolon
• (Deltasone, Prednicot, Sterapred, and others) prednison

 
 
Diabetes medicatie
 Bepaalde orale medicijnen voor type 2 diabetes, zoals glyburide (DiaBeta) en glipizide (Glucotrol), leden van de sulfonylureumklasse, kunnen leiden tot gewichtstoename. Deze middelen kunnen de insulineproductie verhogen, wat de bloedsuikerspiegel kan verlagen en kan leiden tot verhoogde eetlust.

Injecteerbare insuline zelf kan ook leiden tot gewichtstoename, omdat insuline gebruik glucose in je cellen laat komen in plaats van in het bloed te blijven. Maar te veel calorieën in de vorm van glucose zullen leiden tot gewichtstoename. Overmatige glucose eindigt als vet als het niet wordt verbrand door inspanning.

Andere geneesmiddelen die worden gebruikt bij de behandeling van type 2 diabetes kunnen leiden tot gewichtstoename en vochtretentie. Voorbeelden hiervan zijn pioglitazon (Actos) en rosiglitazon (Avandia) die in de klasse thiazolidinediones vallen. Metformine (Glucofaag), exenatide (Byetta) en sitagliptine (Januvia) zijn meer gewichtneutraal of worden zelfs geassocieerd met gewichtsverlies.
 
Medicijnen (merknamen en werkende stof)

• (Amaryl) glimepiride
• (Glucotrol) glipizide
• (Diabeta, Micronase) glyburide
• insuline
• (Starlix) nateglinide
• (Actos) pioglitazone
• (Prandin) repaglinide

 
 
Wat kan je doen bij ongewenste gewichtstoename bij medicijngebruik?
Allereerst, het is niet aan te raden om zelfstandig te stoppen met je medicatie. Bespreek je klachten met een arts en vraag of er wellicht een ander geschikt medicijn is dat geen of minder gewichtstoename veroorzaakt.
​
Je kan daarnaast ook een afspraak maken met een diëtist om te kijken naar je voedingsinname. Vaak wordt er een energie- en koolhydraatbeperkt dieet opgesteld. In combinatie met voldoende beweging geeft dit het meeste resultaat.
​