Duurzaamheid en voeding: wat mag ik nu nog wel eten?

Duurzaamheid en milieu is het onderwerp van de dag. Je hebt ontkenners van klimaatverandering en fanaten die pleiten voor een macrobiotisch eetpatroon, eenkindpolitiek en composttoiletten. De waarheid ligt waarschijnlijk in het midden.  Een vraag die vaak aan mij wordt gesteld is: wat mag ik nu nog wel eten? 

Klimaatangst
​
Een oprukkend probleem is eco-anxiety (Elks, 2019; Fearnow, 2019), oftewel angst om het klimaat. Ouders en met name kinderen ervaren angstklachten en somberheid om de toekomst van onze wereld. 

Iedereen heeft een impact op het klimaat: mensen hebben eten nodig en kleding. We gebruiken water om te douchen en kleding te wassen, computers om huiswerk op te maken en mobieltjes om te bellen. We krijgen kinderen en kleinkinderen en die hebben deze dingen ook allemaal nodig.  Alle mensen hebben een ecologische voetafdruk. 
Moeten we ons dan schuldig voelen dat we leven en basisbehoeften hebben? Dat in geen geval.  

Je hoeft ook niet volledig plantaardig te gaan eten wanneer je dat niet wil. Wel kunnen we kleine aanpassingen doen in ons voedingspatroon om een positieve bijdrage te leveren.  Voedsel heeft namelijk een grote impact op het milieu. Maar liefst 20 tot 35% van de CO2-uitstoot en milieubelasting komt van voedsel. Je kan je milieu-impact tot wel 50% verlagen door duurzamer te gaan eten. Rundvlees heeft de grootste impact op het milieu (Voedingscentrum, 2020a).

Waarom gaan we dan niet met z’n allen veganistisch eten?

Naast het verminderen van milieubelasting moet een duurzaam voedingspatroon ook voldoen aan voedingsbehoeften. Dierlijke producten dragen bij aan de inname van essentiële voedingsstoffen, zoals selenium, ijzer, calcium, zink, jodium, vitamine D, B12 en B1.

Uit de Nederlandse voedselconsumptiepeiling blijkt dat veel volwassenen een lage inname hebben van voedingsstoffen die grotendeels uit dierlijke producten gehaald worden, namelijk ijzer en calcium. Hoewel het beperken van de vleesconsumptie een effectieve aanpak is voor het verminderen van de milieubelasting, heeft ijzer uit dierlijke producten een hoge biobeschikbaarheid. In Nederland worden lage ijzerinnames gezien bij vrouwen die menstrueren.

Vette vis is nodig om aan de behoefte van essentiële vetzuren (DHA en EPA) te voldoen. Het weglaten van vis lijkt daarom niet een verstandige oplossing. Nu kan het lichaam wel alfa-linoleenzuur in walnoten en lijnzaadolie omzetten in deze essentiële vetzuren, maar niet zo efficiënt.

Dat betekent niet dat een veganistisch eetpatroon ongezond is: als je goed doet kan het heel gezond zijn. Je moet je er goed in verdiepen om alle voedingsstoffen binnen te krijgen. Elke dag voldoende peulvruchten, groene bladgroente, noten, volkoren granen en zuivelvervangers eten. Ook is het verstandig om dagelijks vitamine B12 bij te slikken en de biobeschikbaarheid van ijzer te verhogen door ijzerrijke plantaardige voedingsmiddelen te combineren met voedingsmiddelen die veel vitamine C bevatten.

Welke aanpassingen in mijn voedingspatroon leveren een positieve bijdrage?

Het voedingscentrum (2020a) heeft een aantal tips opgesteld om duurzamer te eten:
​
1.Verspil zo min mogelijk voedsel, door op maat te kopen en te koken.
Eten verspillen is niet alleen zonde van het geld maar ook van de productie die er aan vooraf gaat. Door niet te veel te koken en boodschappen te doen met een lijstje kom je al een heel eind.  Wanneer je te veel gekookt hebt is de vriezer je grote vriend.  Op de infographic van het Voedingscentrum (2020b) hieronder, is te zien hoe lang voedsel bewaard kan worden in de diepvries. 

2. Eet minder rood en bewerkt vlees. Neem in plaats daarvan peulvruchten, ongezouten noten en een keer duurzame vis.
Het voedingscentrum raadt aan om maximaal 500 gram vlees per week te eten, waarvan maximaal 300 gram rood vlees. Dat staat gelijk aan maximaal 5 dagen een stukje vlees eten. Daarbij is onbewerkt vlees zoals kipfilet, biefstuk, kalkoenfilet is gezonder dan bewerkt vlees zoals hamburgers. Een duurzame keuze is om vaak af te wisselen: de ene dag vlees en de andere dag peulvruchten.
3. Neem niet meer zuivel dan je nodig hebt.
Er wordt aangeraden om dagelijks circa 300-450 ml melk of yoghurt te consumeren en 2 plakken kaas. Sojamelk heeft een lagere milieubelasting, echter bevat deze minder eiwitten, calcium en vitamine B12 dan koemelk. Vandaar dat zuivel nog steeds wordt aangeraden. Deze voedingsstoffen kunnen ook uit andere voedingsmiddelen worden gehaald maar niet zo makkelijk.
4. Eet niet meer dan je nodig hebt. Laat vooral producten van buiten de Schijf van Vijf staan, zoals snacks.
5. Drink zo min mogelijk suikerhoudende dranken en alcohol en kies voor kraanwater, thee en/of koffie.
6. Eet voldoende volkoren graanproducten, groente en fruit.
7. Kies milieuvriendelijke groente- en fruitsoorten door te letten op de herkomst en het seizoen.
Fruit en groente hebben een lage milieudruk, zeker wanneer ze uit het seizoen komen. Groente zoals broccoli, rode kool, rode biet, prei, ui, wortelen, bleekselderij en witlof hebben het hele jaar een lage milieudruk. Kies ook het liefst voor producten uit Nederland.

​Je hoeft dus niet je voedingspatroon radicaal om te gooien. Alle kleine beetjes helpen.

Literatuur:

Fearnow, B. (2019, sept 17). Psychologists Warn Parents, Climate Change Alarmists Against Causing 'Eco-Anxiety' in Children. Newsweek.
https://www.newsweek.com/eco-anxiety-climate-change-parent-fear-discussion-children-global-warming-depression-effects-1459731

Elks, S. (2019, sept 19). Children suffering eco-anxiety over climate change say psychologists. Reuters. https://www.reuters.com/article/us-britain-climate-children/children-suffering-eco-anxiety-over-climate-change-say-psychologists-idUSKBN1W42CF

Voedingscentrum. (2020a). Duurzaam eten in 7 stappen. 
 https://www.voedingscentrum.nl/nl/duurzaam-eten/duurzaam-eten-in-7-stappen.aspx

Voedingscentrum. (2020b). Hoelang is eten houdbaar in de diepvries? 
​ https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/koken-en-bewaren/hoelang-is-eten-houdbaar-in-de-diepvries.aspx